“`html
İsrail Golan Tepeleri’nde İşgal Genişletiyor
İsrail, Baas rejiminin sarsılmasını fırsat bilerek, işgal altındaki Suriye toprakları olan Golan Tepeleri’ndeki tampon bölgesini genişletme çabalarına hız verdi.
Başbakan Binyamin Netanyahu, Golan Tepeleri’ndeki “silahtan arındırılmış bölge” ve tampon bölge sınırlarını belirleyen 1974 tarihli Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması’nın artık geçerliliğini yitirdiğini iddia etti.
Netanyahu, 8 Aralık tarihinde Bental Dağı’na yaptığı ziyarette, bu bölgenin 1974 yılından beri kabul edilen ayrıştırma anlaşmasıyla kontrol altında tutulduğunu belirterek, “Bu anlaşma artık geçerli değil; Suriye askerleri pozisyonlarını terk etti.” şeklinde açıklamada bulundu.
Başbakan, yaptığı açıklamanın İngilizce versiyonunda bölgedeki varlıklarının geçici olduğunu ve uygun bir düzenleme sağlanana dek bu durumun devam edeceğini vurguladı. Ayrıca, Golan Tepeleri’nin “sonsuz bir şekilde İsrail’in ayrılmaz bir parçası” olduğunu ifade etti.
Peki, Golan Tepeleri’nin önemi nedir? İşte işgal ve tampon bölgeyle ilgili 6 ana neden…
Golan Tepeleri ve 1974 Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması
Bu anlaşma, 6 Ekim 1973’te sona eren savaşın ardından, Suriye ve İsrail arasında 31 Mayıs 1974 tarihinde Cenevre’de Birleşmiş Milletler, Sovyetler Birliği ve ABD temsilcileri eşliğinde imzalandı.
İki ülke arasındaki bu anlaşma ile mavi ve kırmızı çizgiler oluşturularak bir tampon bölge belirlendi. Söz konusu tampon bölgedeki anlaşmaların uygulanmasını denetlemek üzere, BM Ateşkes Gözlem Gücü (UNDOF) Suriye Golan Tepeleri’nde görevlendirildi.
Anlaşmada, “UNDOF, ateşkesin sürdürülmesi için çalışacak; ayırma ve sınırlama alanlarına dair ek protokolü denetleyecektir.” ifadesi yer aldı. Aynı zamanda, BM misyonu yerel yasalarına uygun hareket edecektir.
BM Gücü, kendi önerileri uyarınca hareket özgürlüğüne sahip olacak ve gerekli silahların sadece meşru müdafaa amaçlı olarak kullanılacağını belirtti.
UNDOF’un, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin yetkisi altında denetimler gerçekleştireceği ve düzenli raporlar vereceği kaydedildi.
BM’ye Bağlı Güçlerin Durumu
UNDOF’un resmi web sitesine göre, Ağustos 2024 itibariyle toplam 1309 kişilik bir kadro ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu kadronun 1117’si asker, 59’u subay ve 133’ü sivil personelden oluşmaktadır.
Bu güce katkıda bulunan 10 ülke arasında Nepal, Uruguay, Hindistan, Fiji, Kazakistan, Gana, Butan, Çek Cumhuriyeti, İrlanda ve Zambiya yer almaktadır.
Silahlardan Arındırılmış Tampon Bölge Nedir?
Rapora göre, tampon bölgenin uzunluğu 75 kilometreyi bulurken, genişlik yer yer 10 kilometre ile 200 metre arasında değişiklik göstermektedir.
Kuzeyde, 2814 metre yükseklikte bulunan Şeyh Dağı, dünyanın en yüksek BM sahasına ev sahipliği yapmaktadır. “BM gücü, silah ve güçlerin kullanımına ilişkin mutabakata varılmış kısıtlamaların denetimini sağlamaktadır.” ifadesi bu bağlamda önemlidir.
Tampon Bölge, Suriye Köylerini Kapsıyor mu?
BM güçlerinin web sitesinde yayımlanan haritaya göre, tampon bölge içinde birçok Suriye köyü bulunmaktadır.
Bunlar arasında Taranca, Cubata Haşeb, Ufaniyye, Medine Baas, Hamidiye, Kuneytra, Bi’r Acem, Barika, Asbah, Refid, Samdaniyye Garbiyye ve Kahtaniyye gibi köyler öne çıkmaktadır.
İsrail ordusu, Baas rejiminin devrildiği 8 Aralık tarihinde ilgili köylerde askeri varlıklarının bulunduğunu ve bu köylerde yaşayanları evlerinden çıkmamaları konusunda uyardı.
Golan Tepeleri’nde Kimler Yaşıyor?
İsrail, 5 Haziran 1967 tarihinden beri Golan Tepeleri’ni işgal altına almış olup, ilerleyen dönemlerde bu bölgenin ilhakını duyursa da bu eylem uluslararası toplum tarafından tanınmamaktadır.
Suriye Dışişleri Bakanlığı, Golan’ın işgal altındaki alanının 1150 kilometrekare olarak belirlendiğini ve bölgenin Kuneytra, Fik ve 137 köy ile 112 tarım arazisini kapsadığını bildirmiştir.
Raporda, Golan’da Suriye Arap köylerine ait enkazlar üzerinde, 45 kadar yasa dışı İsrail yerleşim biriminin bulunduğu belirtilmiştir.
1981 yılında İsrail Meclisi, Golan Tepeleri’nin ilhakını öngören “Golan Yasası”nı onaylamış, fakat Birleşmiş Milletler bu yasanın geçersiz olduğunu belirtmiştir.
ABD’nin 25 Mart 2019 tarihinde bu bölge üzerindeki İsrail egemenliğini tanıdığına dair imzanın ardından, İsrail bu durumu resmi olarak kabul etmiştir.
Golan Tepeleri’nde mevcut nüfusun yaklaşık 40 bin civarında olduğu, bu kişilerin çoğunluğunun Dürzi kökenli Suriyeliler ile İsrailli yerleşimcilerden oluştuğu tahmin edilmekte. Dürzi kökenli Suriyelilerin büyük kısmı, İsrail ordusunda görev yapmayı reddetmektedir.
İsrail İçin Golan Tepeleri’nin Önemi
İsrail Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasına göre, Golan Tepeleri, hem stratejik konumu hem de Taberiye Gölü gibi su kaynaklarının korunması açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu göl, İsrail’in ana su kaynaklarından biridir ve su ihtiyacının üçte biri Golan Tepeleri’nden sağlanmaktadır.
2019’da Kudüs Strateji ve Güvenlik Enstitüsü tarafından yayımlanan bir raporda, Golan Tepeleri’nin savunma avantajları sağladığı ve Tel Aviv’in caydırıcılığını artırdığı belirtilmiştir.
Rapor, Golan’ın kuzeydoğusunda 1000-1200 metre yüksekliğindeki kayalık platoların bulunmasına ve bölgenin stratejik konumuna dikkat çekmektedir. Ürdün Nehri ile Taberiye Gölü’nün sınırları çizdiği bu alan, aynı zamanda Şam’a oldukça yakın bir noktadadır.
Özellikle Şeyh Dağı’nın zirvesinden elde edilen istihbarat, Suriye topraklarını gözetleme ve olası saldırılara karşı erken uyarı sistemleri oluşturma imkanı tanıdığı ifade edilmektedir. Golan Tepeleri’nin, Suriye rejiminin merkezi olan Şam ile olan yakınlığı, ciddi bir caydırıcılık sağlamaktadır.
“`
